288 וּמִיָּד - וַתִּפָּקַחְנָה עֵינֵי שְׁנֵיהֶם וַיֵּדְעוּ יִשְׂרָאֵל כִּי עֵירֻמִּם הֵם. בַּשִּׁעְבּוּד שֶׁל מִצְרַיִם שֶׁהָיוּ בְּלִי תוֹרָה, וְנֶאֱמַר בָּהֶם (יחזקאל טז) וְאַתְּ עֵרוֹם וְעֶרְיָה. וְאִיּוֹב בִּגְלַל זֶה אָמַר פַּעֲמַיִם (איוב א) עָרֹם יָצָתִי מִבֶּטֶן אִמִּי וְעָרֹם אָשׁוּב שָׁמָּה. מַה שֶּׁהָיָה מֹשֶׁ''ה, הִתְהַפֵּךְ לְעֵרֶב רַב לְשַׁמָּ''ה וְלִשְׁנִינָה. אָשׁוּב שָׁמָּה - כָּאן רָמַז שֶׁעָתִיד לַחֲזֹר בֵּינֵיהֶם בַּגָּלוּת הָאַחֲרוֹנָה, וְהוֹלֵךְ בֵּינֵיהֶם לְשַׁמָּ''ה, וְהוּא אָמַר (שם) ה' נָתַן וַה' לָקָח יְהִי שֵׁם ה' מְבֹרָךְ.

 288 וּמִיָּד וַתִּפָּקַחְנָה עֵינֵי שְׁנֵיהֶם וַיֵּדְעוּ יִשְׂרָאֵל כִּי עֵרוּמִים הֵם בְּטוּנָא דְמִצְרָיִם דְּהֲווּ בְלָא אוֹרַיְיתָא וְאִתְּמָר בְּהוּ (יחזקאל טז) וְאַתְּ עֵרוֹם וְעֶרְיָה. וְאִיּוֹב בְּגִין דָּא אָמַר תְּרֵין זִמְנֵי (איוב א) עָרוֹם יָצָאתִי מִבֶּטֶן אִמִּי וְעָרוֹם אָשׁוּב שָׁמָּה. מַה דְהֲוָה משֶׁ''ה אִתְהַפַּךְ לְעֵרֶב רַב לְשַׁמָּ''ה וְלִשְׁנִינָה. אָשׁוּב שָׁמָּה הָכָא רְמִיז דְּעֲתִיד לְאִתְחַזְּרָא בֵינַיְיהוּ בְּגָלוּתָא בַתְרָאָה וְאָזִיל בֵּינַיְיהוּ לְשַׁמָּ''ה וְאִיהוּ אָמַר (איוב א) יְיָ' נָתַן וַיְיָ' לָקָח יְהִי שֵׁם יְיָ' מְבוֹרָךְ.

umiad - vattipakachnah einei sheneihem vayede'u yisra'el ki eirummim hem. bashi'bud shel mitzrayim sheha'u beli torah, vene'emar bahem (ychzk'l tz) ve'at erom ve'eryah. ve'iov biglal zeh amar pa'amayim (yvv ) arom yatzati mibeten immi ve'arom ashuv shammah. mah shehayah moshe"h, hithapech le'erev rav leshama"h velishninah. ashuv shammah - ka'n ramaz she'atid lachazor beineihem bagalut ha'acharonah, veholech beineihem leshama"h, vehu amar (shm) 'he natan va'he lakach yehi shem 'he mevorach

umiad vattipakachnah einei sheneihem vayede'u yisra'el ki erumim hem betuna demitzrayim dehavu vela orayeyta ve'ittemar behu (ychzk'l tz) ve'at erom ve'eryah. ve'iov begin da amar terein zimnei (yvv ) arom yatza'ti mibeten immi ve'arom ashuv shammah. mah dehavah mshe"h ithapach le'erev rav leshama"h velishninah. ashuv shammah hacha remiz de'atid le'itchazzera veinayeyhu begaluta vatra'ah ve'azil beinayeyhu leshama"h ve'ihu amar (yvv ) adonay ' natan va'adonay ' lakach yehi shem adonay ' mevorach

 289 וּבִזְמַן שֶׁנִּשְׁבְּרוּ שְׁנֵי לוּחוֹת הַתּוֹרָה, וְתוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה, נֶאֱמַר בָּהֶם וַיִּתְפְּרוּ עֲלֵה תְאֵנָה. הִתְכַּסּוּ בְּכַמָּה קְלִפּוֹת מֵעֵרֶב רַב מִשּׁוּם כִּי עֵירֻמִּם הֵם, שֶׁלֹּא תִתְגַּלֶּה עֶרְוָתָם. וְכִסּוּי שֶׁלָּהֶם כַּנְפֵי צִיצִית וּרְצוּעוֹת הַתְּפִלִּין, עֲלֵיהֶם נֶאֱמַר וַיַּעַשׂ ה' אֱלֹהִים לְאָדָם וּלְאִשְׁתּוֹ כָּתְנוֹת עוֹר וַיַּלְבִּשֵׁם. אֲבָל לְגַבֵּי צִיצִית - וַיִּתְפְּרוּ עֲלֵה תְאֵנָה וַיַּעֲשׂוּ לָהֶם חֲגֹרֹת. זֶהוּ (תהלים מה) חֲגוֹר חַרְבְּךָ עַל יָרֵךְ גִּבּוֹר, וְזוֹ קְרִיאַת שְׁמַע שֶׁנֶּאֱמַר בָּהּ (שם קמט) רוֹמְמוֹת אֵל בִּגְרוֹנָם. זֶהוּ וַיַּעֲשׂוּ לָהֶם חֲגֹרֹת.

 289 וּבְזִמְנָא דְּאִתַּבְּרוּ תְרֵין לוּחִין דְּאוֹרַיְיתָא. וְאוֹרַיְיתָא דְעַל פֶּה אִתְּמָר בְּהוֹן וַיִּתְפְּרוּ עֲלֵה תְאֵנָה. אִתְכַּסּוּ בְּכַמָּה קְלִיפִּין מֵעֵרֶב רַב בְּגִין כִּי עֵרוּמִים הֵם דְּלָא יִתְגַּלֵּי עֶרְיָתַיְיהוּ. וְכִסּוּיָיא דִילְהוֹן כַּנְפֵי צִיצִית וּרְצוּעִין דִּתְפִילִין. עֲלַיְיהוּ אִתְּמָר. וַיַּעַשׂ יְיָ' אֱלֹהִים לָאָדָם וּלְאִשְׁתּוֹ כָּתְנוֹת עוֹר וַיַּלְבִּישֵׁם. אֲבָל לְגַבֵּי צִיצִיוֹת וַיִּתְפְּרוּ עֲלֵה תְאֵנָה. וַיַּעֲשׂוּ לָהֶם חֲגוֹרוֹת דָּא אִיהוּ (תהלים מה) חֲגוֹר חַרְבְּךָ עַל יָרֵךְ גִּבּוֹר. וְדָא קְרִיאַת שְׁמַע דְּאִתְּמָר בֵּיהּ (תהלים קמט) רוֹמְמוֹת אֵל בִּגְרוֹנָם וְגו'. דָּא הוא וַיַּעֲשׂוּ לָהֶם חֲגוֹרוֹת:

uvizman shennishberu shenei luchot hattorah, vetorah shebe'al peh, ne'emar bahem vayitperu aleh te'enah. hitkassu bechammah kelipot me'erev rav mishum ki eirummim hem, shello titgalleh ervatam. vechissuy shellahem kanfei tzitzit uretzu'ot hattefillin, aleihem ne'emar vaya'as 'he elohim le'adam ule'ishtto katenot or vayalbishem. aval legabei tzitzit - vayitperu aleh te'enah vaya'asu lahem chagorot. zehu (thlym mh) chagor charbecha al yarech gibor, vezo keri'at shema shenne'emar bah (shm kmt) romemot el bigronam. zehu vaya'asu lahem chagorot

uvezimna de'ittaberu terein luchin de'orayeyta. ve'orayeyta de'al peh ittemar behon vayitperu aleh te'enah. itkassu bechammah kelipin me'erev rav begin ki erumim hem dela yitgallei eryatayeyhu. vechissuyay dilhon kanfei tzitzit uretzu'in ditfilin. alayeyhu ittemar. vaya'as adonay ' elohim la'adam ule'ishtto katenot or vayalbishem. aval legabei tzitziot vayitperu aleh te'enah. vaya'asu lahem chagorot da ihu (thlym mh) chagor charbecha al yarech gibor. veda keri'at shema de'ittemar beih (thlym kmt) romemot el bigronam vegv'. da hv vaya'asu lahem chagorot

 290 וַיִּשְׁמְעוּ אֶת קוֹל ה' אֱלֹהִים וְגוֹ', כְּשֶׁקָּרְבוּ לְהַר סִינַי. זֶהוּ שֶׁכָּתוּב (דברים ד) הֲשָׁמַע עָם קוֹל אֱלֹהִים מְדַבֵּר מִתּוֹךְ הָאֵשׁ וְגוֹ'. וְעֵרֶב רַב מֵתוּ. וְהֵם הָיוּ שֶׁאָמְרוּ לְמֹשֶׁה (שמות כ) וְאַל יְדַבֵּר עִמָּנוּ אֱלֹהִים פֶּן נָמוּת, וּמָצְאוּ אֶת הַתּוֹרָה. וְאֵלֶּה הֵם עַמֵּי הָאָרֶץ שֶׁנֶּאֱמַר בָּהֶם (דברים כז) אָרוּר שֹׁכֵב עִם כָּל בְּהֵמָה, בִּגְלַל שֶׁהֵם מִצַּד אוֹתוֹ שֶׁנֶּאֱמַר בּוֹ אָרוּר אַתָּה מִכָּל הַבְּהֵמָה.

 290 וַיִּשְׁמְעוּ אֶת קוֹל יְיָ' אֱלֹהִים וְגו' כַּד קְרִיבוּ לְטוּרָא דְסִינַי. הָדָא הוּא דִכְתִיב (דברים ד) הֲשָׁמַע עָם קוֹל אֱלֹהִים מְדַבֵּר מִתּוֹךְ הָאֵשׁ וְגו' וְעֵרֶב רַב מִיתוּ. וְאִנּוּן הֲווֹ דְּאָמְרוּ לְמשֶׁה (שמות כ) וְאַל יְדַבֵּר עִמָּנוּ אֱלֹהִים פֶּן נָמוּת וְאַשְׁכָּחוּ אוֹרַיְיתָא. וְאִלֵּין אִנּוּן עַמֵּי הָאָרֶץ דְּאִתְּמָר בְּהוֹן (דברים כז) אָרוּר שׁוֹכֵב עִם כָּל בְּהֵמָה בְגִין דְּאִנּוּן מִסִּטְרָא דְהַהוּא חִוְיָא דְאִתְּמָר בֵּיהּ אָרוּר אַתָּה מִכָּל הַבְּהֵמָה.

vayishme'u et kol 'he elohim vego', keshekkarevu lehar sinay. zehu shekatuv (dvrym d) hashama am kol elohim medaber mittoch ha'esh vego'. ve'erev rav metu. vehem ha'u she'ameru lemosheh (shmvt ch) ve'al yedaber immanu elohim pen namut, umatze'u et hattorah. ve'elleh hem ammei ha'aretz shenne'emar bahem (dvrym chz) arur shochev im kal behemah, biglal shehem mitzad oto shenne'emar bo arur attah mikal habehemah

vayishme'u et kol adonay ' elohim vegv' kad kerivu letura desinay. hada hu dichtiv (dvrym d) hashama am kol elohim medaber mittoch ha'esh vegv' ve'erev rav mitu. ve'innun havo de'ameru lemsheh (shmvt ch) ve'al yedaber immanu elohim pen namut ve'ashkachu orayeyta. ve'illein innun ammei ha'aretz de'ittemar behon (dvrym chz) arur shochev im kal behemah vegin de'innun missitra dehahu chivya de'ittemar beih arur attah mikal habehemah