43

 43 וְזֶהוּ אִישׁ אִמּוֹ וְאָבִיו תִּירָאוּ, וְסָמַךְ לוֹ וְאֶת שַׁבְּתוֹתַי תִשְׁמֹרוּ. וּבְפָסוּק אַחֵר וְאֶת מִצְוֹתַי תַּעֲשׂוּ. מִצַּד שֶׁל מִצְווֹת עֲשֵׂה שֶׁהֵם כָּבוֹד, הִקְדִּים אָב לָאֵם, וְזֶה י''ה. מִצַּד שֶׁל לֹא תַעֲשֶׂה הִקְדִּים אֵם לָאָב, וְזֶה ה''י, וְהַיְנוּ (משלי כה) כְּבוֹד אֱלֹהִים הַסְתֵּר דָּבָר. לְאֵלּוּ שֶׁאֵינָם מִשְׁתַּדְּלִים בַּכָּבוֹד הַזֶּה, הַסְתֵּר דָּבָר מֵהֶם.

 43 וְהַאי אִיהוּ אִישׁ אִמּוֹ וְאָבִיו תִּירָאוּ, וְסָמִיךְ לֵיהּ וְאֶת שַׁבְּתוֹתַי תִּשְׁמוֹרוּ. וּבִקְרָא אַחֲרִינָא וְאֶת מִצְּוֹתַי תַּעֲשׂוּ. מִסִּטְרָא דְּפִקּוּדִין דַּעֲשֵׂה דְּאִינּוּן כָּבוֹד, אַקְדִּים אַבָּא לְאִימָּא, וְדָא י''ה. מִסִּטְרָא דְּלָא תַּעֲשֶׂה, אַקְדִּים אִימָּא לְאַבָּא, וְדָא הֵ''י. וְהַיְינוּ כְּבוֹד אֱלֹהִים הַסְתֵּר דָּבָר. לְאִלֵּין דְּלָא מִשְׁתַּדְּלֵי בְּהַאי כָּבוֹד, הַסְתֵּר דָּבָר מִנַּיְיהוּ.

vezehu ish immo ve'aviv tira'u, vesamach lo ve'et shabetotay tishmoru. uvefasuk acher ve'et mitzotay ta'asu. mitzad shel mitzvot aseh shehem kavod, hikdim av la'em, vezeh y"h. mitzad shel lo ta'aseh hikdim em la'av, vezeh h"y, vehaynu (mshly chh) kevod elohim hastter davar. le'ellu she'einam mishttadelim bakavod hazzeh, hastter davar mehem

veha'y ihu ish immo ve'aviv tira'u, vesamich leih ve'et shabetotay tishmoru. uvikra acharina ve'et mitzeotay ta'asu. missitra defikkudin da'aseh de'innun kavod, akdim aba le'imma, veda yod'h. missitra dela ta'aseh, akdim imma le'aba, veda he''y. vehayeynu kevod elohim hastter davar. le'illein dela mishttadelei beha'y kavod, hastter davar minnayeyhu

44

 44 וַעֲלֵיהֶם נֶאֱמַר, (משלי ג) וּכְסִילִים מֵרִים קָלוֹן. אֵלּוּ הֵם עַמֵּי הָאָרֶץ, מֵאַחַר שֶׁאֵינָם מִשְׁתַּדְּלִים בַּכָּבוֹד הַזֶה שֶׁל הַתּוֹרָה, וְאֵיךְ אוֹמְרִים, אָבִינוּ שֶׁבַּשָּׁמַיִם שְׁמַע קוֹלֵנוּ חוּס וְרַחֵם עָלֵינוּ וְקַבֵּל תְּפִלָּתֵנוּ? הֲרֵי הוּא יֹאמַר לָהֶם: וְאִם אָב אָנִי אַיֵּה כְבוֹדִי? אַיֵּה הִשְׁתַּדְּלוּתְכֶם בַּתּוֹרָה וּבְמִצְווֹתַי לַעֲשׂוֹת אֶת הַצִּוּוּיִים שֶׁלִּי? שֶׁמִּי שֶׁאֵינוֹ מַכִּיר אֶת הַצִּוּוּי שֶׁל אֲדוֹנוֹ, אֵיךְ יַעֲשֶׂה אוֹתוֹ?

 44 וְעָלַיְיהוּ אִתְּמַר, (משלי ג) וּכְסִילִים מֵרִים קָלוֹן. אִלֵּין אִינּוּן עַמֵּי הָאָרֶץ, בָּתַר דְּלָא מִשְׁתַּדְּלִין בְּהַאי כָּבוֹד דְּאוֹרַיְיתָא, וְאֵיךְ אָמְרִין אָבִינוּ שֶׁבַּשָּׁמַיִם שְׁמַע קוֹלֵנוּ חוּס וְרַחֵם עָלֵינוּ וְקַבֵּל תְּפִלָּתֵנוּ. הָא אִיהוּ לֵימָּא לוֹן, וְאִם אָב אָנִי אַיֵּה כְבוֹדִי, אַיִּה אִשְׁתַּדְּלוּתָא דִּלְכוֹן בְּאוֹרַיְיתָא, וּבְפִקּוּדִין דִּילִי, לְמֶעְבַּד צִּוּוּיַי, דְּמַאן דְּלָא יָדַע בְּצִּוּוּיָיה דְּמָארֵיהּ, אֵיךְ יַעְבִיד לֵיהּ.

va'aleihem ne'emar, (mshly g) uchesilim merim kalon. ellu hem ammei ha'aretz, me'achar she'einam mishttadelim bakavod hazeh shel hattorah, ve'eich omerim, avinu shebashamayim shema kolenu chus verachem aleinu vekabel tefillatenu? harei hu yo'mar lahem: ve'im av ani ayeh chevodi? ayeh hishttadelutechem battorah uvemitzvotay la'asot et hatziuuyim shelli? shemmi she'eino makir et hatziuuy shel adono, eich ya'aseh oto

ve'alayeyhu ittemar, (mshly g) uchesilim merim kalon. illein innun ammei ha'aretz, batar dela mishttadelin beha'y kavod de'orayeyta, ve'eich amerin avinu shebashamayim shema kolenu chus verachem aleinu vekabel tefillatenu. ha ihu leimma lon, ve'im av ani ayeh chevodi, ayih ishttadeluta dilchon be'orayeyta, uvefikkudin dili, leme'bad tziuuyay, dema'n dela yada betziuuyayh dema'reih, eich ya'vid leih

45

 45 פְּרָט לְמִי שֶׁשּׁוֹמֵעַ מֵחֲכָמִים וְעוֹשֶׂה, וְזֶהוּ שֶׁקִּבֵּל נַעֲשֶׂה וְנִשְׁמָע. וְעִם כָּל זֶה, מִי שֶׁלֹּא קִבֵּל מֵאֲדוֹנוֹ, אֶלָּא מִשְּׁלוּחוֹ, יֵשׁ הֶבְדֵּל. וְאֵיזֶה הֶבְדֵּל יֵשׁ בֵּין זֶה לָזֶה? שֶׁהֲרֵי כָּתוּב, מֹשֶׁה קִבֵּל תּוֹרָה מִסִּינַי, וְאַחַר כָּךְ מְסָרָהּ לִיהוֹשֻׁעַ. אֲנִי קִבַּלְתִּי, וְאַחַר כָּךְ מָסַרְתִּי לְכֻלָּם. וְכָךְ מִי שֶׁמְּקַבֵּל מֵאַחֵר, כְּקַבָּלַת הַלְּבָנָה וְהַכּוֹכָבִים מִן הַשֶּׁמֶשׁ, וּבַקִּבּוּל הַזּה הוּא מִתְמַלֵּא. וּמִי שֶׁמְּקַבֵּל, יְכוֹלָה לְהִסְתַּלֵּק מִמֶּנּוּ הַנְּבִיעָה, כְּמוֹ שֶׁרָאִיתִי בַּשֶּׁמֶשׁ וּבַלְּבָנָה, שֶׁמִּסְתַּלֵּק הָאוֹר שֶׁלָּהֶם בַּלַּיְלָה, שֶׁאֵין הַשֶּׁמֶשׁ מֵאִיר, אֶלָּא בַּיּוֹם. וְהַלְּבָנָה בַּלַּיְלָה.

 45 בַּר מִמַּאן דְּשָׁמַע מֵחֲכָמִים וְעָבִיד, וְהַאי אִיהוּ דְּקַבִּיל נַעֲשֶׂה וְנִשְׁמָע. וְעִם כָּל דָּא, מַאן דְּלָא קַבִּיל מִמָּארֵיהּ, אֶלָּא מִשְלוּחֵיהּ, אִיכָּא אַפְרָשׁוּתָא. וּמַאי אַפְרָשׁוּתָא אִית בֵּין דָּא לְדָא. דְּהָא כְּתִיב, מֹשֶׁה קִבֵּל תּוֹרָה מִסִּינַי, וּלְבָתַר וּמְסָרָהּ לִיהוֹשֻׁעַ. אֲנָא קַבִּילְנָא, וּלְבָתַר מוֹסַרְנָא לְכֻלְּהוּ. וְהָכִי מַאן דִּמְקַבֵּל מֵאָחֳרָא, כְּקַבָּלַת סִיהֲרָא וְכֹכָבַיָּיא מִשִּׁמְּשָׁא, וּבְהַאי קִבּוּל אִתְמְלֵי. וּמַאן דִּמְקַבֵּל יָכִיל לְאִסְתַּלְּקָא מִנֵּיהּ נְבִיעוּ, כְּמָה דַּחֲזֵינָא בְּשִׁמְשָׁא וְסִיהֲרָא, דְּאִסְתַּלְּקַת נְהוֹרָא דִּלְהוֹן, בְּלֵילְיָא, דְּלָא נָהִיר שִׁמְשָׁא, אֶלָּא בִּימָמָא. וְסִיהֲרָא בְּלֵילְיָא.

perat lemi sheshomea mechachamim ve'oseh, vezehu shekkibel na'aseh venishma. ve'im kal zeh, mi shello kibel me'adono, ella mishelucho, yesh hevdel. ve'eizeh hevdel yesh bein zeh lazeh? sheharei katuv, mosheh kibel torah missinay, ve'achar kach mesarah lihoshua. ani kibaltti, ve'achar kach masartti lechullam. vechach mi shemmekabel me'acher, kekabalat hallevanah vehakochavim min hashemesh, uvakkibul hazzh hu mitmalle. umi shemmekabel, yecholah lehisttallek mimmennu hannevi'ah, kemo shera'iti bashemesh uvallevanah, shemmisttallek ha'or shellahem ballaylah, she'ein hashemesh me'ir, ella bayom. vehallevanah ballaylah

bar mimma'n deshama mechachamim ve'avid, veha'y ihu dekabil na'aseh venishma. ve'im kal da, ma'n dela kabil mimma'reih, ella mishlucheih, ika afrashuta. uma'y afrashuta it bein da leda. deha ketiv, mosheh kibel torah missinay, ulevatar umesarah lihoshua. ana kabilna, ulevatar mosarna lechullehu. vehachi ma'n dimkabel me'achora, kekabalat sihara vechochavayay mishimmesha, uveha'y kibul itmelei. uma'n dimkabel yachil le'isttalleka minneih nevi'u, kemah dachazeina beshimsha vesihara, de'isttallekat nehora dilhon, beleilya, dela nahir shimsha, ella bimama. vesihara beleilya