677 כְּשֶׁשּׁוֹרָה בָּהּ יהו''ה נִקְרֵאת הַגָּדָה, בְּאוֹתוֹ זְמַן אָז תִּקְרָא וַיהו''ה יַעֲנֶה, שִׁיטָה נִקְרֵאת כְּשֶׁלֹּא תִהְיֶה קֻשְׁיָה וּמַחֲלֹקֶת, זֶהוּ שֶׁכָּתוּב כָּל גֵּיא יִנָּשֵׂא וְכָל הַר וְגִבְעָה יִשְׁפָּלוּ וְהָיָה הֶעָקֹב לְמִישׁוֹר. פְּסָק נִקְרֵאת מִכַּמָּה גְוָנִים, יֵשׁ אֲנָשִׁים שֶׁמִּשְׁתַּדְּלִים בַּתּוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה לִשְׁמָהּ, וְהֵם בַּעֲלֵי אֻמָּנוּת אֵלֶיהָ, יֵשׁ שֶׁפּוֹסְקִים בָּהּ אֲבָנִים כְּהָרִים וּסְלָעִים חֲזָקִים, וְאַחַר שֶׁפּוֹסְקִים אוֹתָם, מְתַקְּנִים אוֹתָם בְּכַמָּה יִשּׁוּבִים, וַעֲלֵיהֶם נֶאֱמַר אֲבָנִים שְׁלֵמוֹת תִּבְנֶה, וְעוֹשִׂים בָּהֶם כַּמָּה בִנְיָנִים לַמֶּלֶךְ וְלַגְּבִירָה לָדוּר בֵּינֵיהֶם.

 677 כַּד שַׁרְיָא בָּהּ יהו''ה אִתְקְרִיאַת הַגָּדָה, בְּהַהוּא זִמְנָא אָז תִּקְרָא וַיהו''ה יַעֲנֶה, שִׁטָּה אִתְקְרִיאַת כַּד לָא יְהֵא קוּשְׁיָא וּמַחֲלֹקֶת, הֲדָא הוּא דִכְתִיב (ישעיה מ ד) כָּל גֵּיא יִנָּשֵׂא וְכָל הַר וְגִבְעָה יִשְׁפָּלוּ, וְהָיָה הֶעָקֹב לְמִישׁוֹר, פְּסַק אִתְקְרִיאַת מִכַּמָּה גַוָּונִין, אִית בְּנֵי נָשָׁא דְמִשְׁתַּדְלִין בְּאוֹרַיְיתָא דִבְעַל פֶּה לִשְׁמָהּ, וְאִינוּן בַּעֲלֵי אוּמָנוּת לְגַבָּהּ, אִית דְּפָסְקִין בָּהּ אֲבָנִין כְּטוּרִין וּסְלָעִין תַּקִּיפִין, וּלְבָתַר דְּפָסְקִין לוֹן מְתַקְּנִין לוֹן בְּכַמָּה פִרוּקִין, וַעֲלַיְיהוּ אִתְּמַר (דברים כז ו) אֲבָנִים שְׁלֵמוֹת תִּבְנֶה, וְעָבְדִין בְּהוֹן כַּמָּה בִנְיָנִין לְמַלְכָּא וּלְמַטְרוֹנִיתָא לְדַיְירָא בֵּינַיְיהוּ.

kesheshorah bah yhv''h nikre't hagadah, be'oto zeman az tikra vayhv''h ya'aneh, shitah nikre't keshello tihyeh kushyah umachaloket, zehu shekatuv kal gei yinnase vechal har vegiv'ah yishpalu vehayah he'akov lemishor. pesak nikre't mikammah gevanim, yesh anashim shemmishttadelim battorah shebe'al peh lishmah, vehem ba'alei ummanut eleiha, yesh sheposekim bah avanim keharim usela'im chazakim, ve'achar sheposekim otam, metakkenim otam bechammah yishuvim, va'aleihem ne'emar avanim shelemot tivneh, ve'osim bahem kammah vinyanim lammelech velagevirah ladur beineihem

kad sharya bah yhv''h itkeri'at hagadah, behahu zimna az tikra vayhv''h ya'aneh, shittah itkeri'at kad la yehe kusheya umachaloket, hada hu dichtiv (ysh'yh m d) kal gei yinnase vechal har vegiv'ah yishpalu, vehayah he'akov lemishor, pesak itkeri'at mikammah gavavnin, it benei nasha demishttadlin be'orayeyta div'al peh lishmah, ve'inun ba'alei umanut legabah, it defasekin bah avanin keturin usela'in takkifin, ulevatar defasekin lon metakkenin lon bechammah firukin, va'alayeyhu ittemar (dvrym chz v) avanim shelemot tivneh, ve'avedin behon kammah vinyanin lemalka ulematronita ledayeyra beinayeyhu

 678 וְיִשִׁ פְּסָקוֹת שֶׁהֵן לְבוּשֵׁי הַגְּבִירָה, וְחוֹתְכִים אוֹתָם לְכַמָּה צְדָדִים, וְאַחַר כָּךְ מְתַקְּנִים אוֹתָם בְּכַמָּה פֵרוּקִים, שֶׁתֵּרָאֶה בָהֶם הַגְּבִירָה לִפְנֵי הַמֶּלֶךְ. בְּאוֹתוֹ זְמַן וּרְאִיתִיהָ לִזְכֹּר בְּרִית עוֹלָם, וְאֵלּוּ הֵם לְבוּשֵׁי הַכֹּהֵן, שֶׁהֵם אַרְבַּע בִּגְדֵי לָבָן וְאַרְבַּע בִּגְדֵי זָהָב, וְיֵשׁ פְּסָקוֹת מִבַּעֲלֵי הַמָּגִנִּים הַלָּלוּ שֶׁבָּאִים לְבֵית הַמִּדְרָשׁ, שֶׁפּוֹסְקִים וְחוֹתְכִים בָּהֶם בִּלְשׁוֹנָם, שֶׁהֵם כִּרְמָחִים וַחֲרָבוֹת, וְאֵלּוּ הֵם פָּרָשִׁים וְתַקִּיפִים, כְּעוֹרְכֵי קְרָב בַּיָּם וּבַיַּבָּשָׁה, שֶׁהֵם תּוֹרָה שֶׁבִּכְתָב וְתוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה.

 678 וְאִית פְּסָקוֹת דְּאִינוּן לְבוּשִׁין דְּמַטְרוֹנִיתָא, וְחָתְּכִין לוֹן לְכַמָּה סִטְרִין, וּלְבָתַר מְתַקְּנִין לוֹן בְּכַמָּה פִרוּקִין, לְאִתְחַזָּאָה בְּהוֹן מַטְרוֹנִיתָא קֳדָם מַלְכָּא, בְּהַהוּא זִמְנָא וּרְאִיתִיהָ לִזְכּוֹר בְּרִית עוֹלָם (בראשית ט טז), וְאִלֵּין אִינוּן לְבוּשִׁין דְּכַהֲנָא, דְאִינוּן אַרְבַּע בִּגְדֵי לָבָן וְאַרְבַּע בִּגְדֵי זָהָב, וְאִית פְּסָקוֹת מֵאִלֵּין מָארֵי תְרִיסִין דְּקָא אַתְיָין לְבֵי מֶדְרָשָׁא, דְפָסְקִין וְחָתְּכִין בְּהוֹן בְּלִישָׁנְהוֹן, דְּאִינוּן כְּרוּמְחִין וְסַיְיפִין, וְאִלֵּין אִינוּן פָּרְשָׁיָּין וְתַקִּיפִין, כְּמַגִּיחִין קְרָבָא בְיַמָּא וּבְיַבֶּשְׁתָּא, דְאִינוּן אוֹרַיְיתָא דְבִכְתָב וְאוֹרַיְיתָא דִבְעַל פֶּה.

veyishi pesakot shehen levushei hagevirah, vechotechim otam lechammah tzedadim, ve'achar kach metakkenim otam bechammah ferukim, shettera'eh vahem hagevirah lifnei hammelech. be'oto zeman ure'itiha lizkor berit olam, ve'ellu hem levushei hakohen, shehem arba bigdei lavan ve'arba bigdei zahav, veyesh pesakot miba'alei hammaginnim hallalu sheba'im leveit hammidrash, sheposekim vechotechim bahem bilshonam, shehem kirmachim vacharavot, ve'ellu hem parashim vetakkifim, ke'orechei kerav bayam uvayabashah, shehem torah shebichtav vetorah shebe'al peh

ve'it pesakot de'inun levushin dematronita, vechattechin lon lechammah sitrin, ulevatar metakkenin lon bechammah firukin, le'itchazza'ah behon matronita kodam malka, behahu zimna ure'itiha lizkor berit olam (vr'shyt t tz), ve'illein inun levushin dechahana, de'inun arba bigdei lavan ve'arba bigdei zahav, ve'it pesakot me'illein ma'rei terisin deka atyayn levei medrasha, defasekin vechattechin behon belishanehon, de'inun kerumechin vesayeyfin, ve'illein inun pareshayayn vetakkifin, kemagichin kerava veyamma uveyabeshtta, de'inun orayeyta devichtav ve'orayeyta div'al peh

 679 אַשְׁרֵיהֶם אִם הַמֶּלֶךְ בֵּינֵיהֶם, שֶׁהוּא הָעַמּוּד הָאֶמְצָעִי כּוֹלֵל שְׁתֵּי תוֹרוֹת, שֶׁהֵן תּוֹרָה שֶׁבִּכְתָב וְתוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה, שֶׁנִּתְּנוּ מִיָּמִין וּמִשְּׂמֹאל שֶׁבּוֹ מְנַצְּחִים בַּקְּרָב, אוֹי לָהֶם לְאֵלּוּ שֶׁיִּכָּנְסוּ לַעֲרֹךְ קְרָב בִּשְׁתֵּי תוֹרוֹת בְּלִי הַמֶּלֶךְ, שֶׁעֲלֵיהֶם נֶאֱמַר אֵין אֹמֶר וְאֵין דְּבָרִים בְּלִי נִשְׁמָע קוֹלָם, כָּל בַּעֲלֵי אֻמָּנֻיּוֹת נִמְצָאִים בַּתּוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה, וְהִיא מִבִּפְנִים. זֶהוּ שֶׁכָּתוּב כָּל כְּבוּדָּה בַת מֶלֶךְ פְּנִימָה.

 679 זַכָּאִין אִינוּן אִם מַלְכָּא בֵינַיְיהוּ דְאִיהוּ עַמּוּדָא דְאֶמְצָעִיתָא, כְּלִיל תְּרֵין תּוֹרוֹת דְּאִנּוּן תּוֹרָה שֶׁבִּכְתָב וְתוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה, דְאִתְיְיהִיבוּ מִימִינָא וּמִשְּׂמָאלָא, דְבֵיהּ נָצְחִין קְרָבָא, וַוי לוֹן לְאִלֵּין דְּיַעֲלוּן לְאַגָּחָא קְרָבָא בִתְרֵין תּוֹרוֹת בְּלָא מַלְכָּא, דַעֲלַיְיהוּ אִתְּמַר (תהלים יט ד) אֵין אֹמֶר וְאֵין דְּבָרִים בְּלִי נִשְׁמָע קוֹלָם, כָּל בַּעֲלֵי אוּמָנִיּוֹת מִשְׁתַּכְּחִין בְּתוֹרָה שֶׁבְּעַל פֶּה, וְאִיהִי מִלְּגָאו, הֲדָא הוּא דִכְתִיב (שם מה יד) כָּל כְּבוּדָּה בַת מֶלֶךְ פְּנִימָה.

ashreihem im hammelech beineihem, shehu ha'ammud ha'emtza'i kolel shettei torot, shehen torah shebichtav vetorah shebe'al peh, shennittenu miamin umisemo'l shebo menatzechim bakkerav, oy lahem le'ellu sheiikanesu la'aroch kerav bishttei torot beli hammelech, she'aleihem ne'emar ein omer ve'ein devarim beli nishma kolam, kal ba'alei ummanuyot nimtza'im battorah shebe'al peh, vehi mibifnim. zehu shekatuv kal kevudah vat melech penimah

zaka'in inun im malka veinayeyhu de'ihu ammuda de'emtza'ita, kelil terein torot de'innun torah shebichtav vetorah shebe'al peh, de'ityeyhivu mimina umisema'la, deveih natzechin kerava, vavy lon le'illein deya'alun le'agacha kerava vitrein torot bela malka, da'alayeyhu ittemar (thlym yt d) ein omer ve'ein devarim beli nishma kolam, kal ba'alei umaniot mishttakechin betorah shebe'al peh, ve'ihi millega'v, hada hu dichtiv (shm mh yd) kal kevudah vat melech penimah