444 פָּתַח רַבִּי חִיָּיא וְאָמַר, (ישעיה מה) הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם מִמַּעַל וְגוֹ'. הַפָּסוּק הַזֶּה הוּא סוֹד שֶׁל חָכְמָה שֶׁלָּמַדְנוּ מֵהַמְּנוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה. הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם מִמַּעַל, מַה זֶּה הִרְעִיפוּ? כְּמוֹ שֶׁנֶּאֱמַר (דברים לב) יַעֲרֹף כַּמָּטָר לִקְחִי. וְעַל הַצַּד שֶׁל הַמָּטָר שֶׁהוּא הַמָּזוֹן שֶׁל הַכֹּל הוּא אָמַר. וְעַל כֵּן כָּל עֵינֵי הָעוֹלָם מְצַפִּים לַקָּדוֹשׁ-בָּרוּךְ-הוּא לַמְּזוֹנוֹת, מִשּׁוּם שֶׁהוּא נוֹתֵן מָזוֹן לַכֹּל וְזָן אֶת הַכֹּל, כְּמוֹ שֶׁנֶּאֱמַר עֵינֵי כֹל אֵלֶיךָ יְשַׂבֵּרוּ וְגוֹ'.

 444 פָּתַח רִבִּי חִיָּיא וְאָמַר, (ישעיה מה) הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם מִמַּעַל וְגוֹ', הַאי קְרָא רָזָא הוּא דְּחָכְמְתָא, דְּאוֹלִיפְנָא מִבּוּצִינָא קַדִישָׁא. הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם מִמַּעַל. מַאי הַרְעִיפוּ. כְּמָה דְאַתְּ אָמֵר (דברים לב) יַעֲרוֹף כַּמָּטָר לִקְחִי. וְעַל סִטְרָא דְּמִטְרָא דְּהוּא מְזוֹנָא דְּכֹלָּא קָאָמַר. וְעַל דָּא, כָּל עֵינִי עָלְמָא מְצַפָּן לְּקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא לִמְזוֹנֵי, בְּגִין דְּאִיהוּ יָהִיב מְזוֹנָא לְכֹלָּא, וזָן כֹּל, כְּמָה דְאַתְּ אָמֵר, (תהלים קמה) עֵינֵי כֹל אֵלֶיךָ יְשַׂבֵּרוּ וגוֹ'.

patach rabi chiay ve'amar, (ysh'yh mh) har'ifu shamayim mimma'al vego'. hapasuk hazzeh hu sod shel chachemah shellamadnu mehammenorah hakkedoshah. har'ifu shamayim mimma'al, mah zeh hir'ifu? kemo shenne'emar (dvrym lv) ya'arof kammatar likchi. ve'al hatzad shel hammatar shehu hammazon shel hakol hu amar. ve'al ken kal einei ha'olam metzapim lakkadosh-baruch-hu lammezonot, mishum shehu noten mazon lakol vezan et hakol, kemo shenne'emar einei chol eleicha yesaberu vego

patach ribi chiay ve'amar, (ysh'yh mh) har'ifu shamayim mimma'al vego', ha'y kera raza hu dechachemeta, de'olifna mibutzina kadisha. har'ifu shamayim mimma'al. ma'y har'ifu. kemah de'at amer (dvrym lv) ya'arof kammatar likchi. ve'al sitra demitra dehu mezona decholla ka'amar. ve'al da, kal eini alema metzapan lekudesha berich hu limzonei, begin de'ihu yahiv mezona lecholla, vzan kol, kemah de'at amer, (thlym kmh) einei chol eleicha yesaberu vgo

Translations & Notes

הַרעיפו שמים ממעל. הרעיפו, כמו, יערוף כמטר לִקְחִי. ועל דבר המטר, שהוא מזון הכל, הוא אומר זה. וע"כ כל עיני העולם מצפים אל הקב"ה למזונות, משום שהוא נותן מזונות לכל, וזן הכל, כמ"ש, עיני כל אליך יְשַׂבֵּרו.

 445 וְאִם תֹּאמַר שֶׁבַּמָּקוֹם הַזֶּה שֶׁנִּקְרָא שָׁמַיִם הַדָּבָר תָּלוּי - הֲרֵי שָׁנִינוּ, שֶׁלֹּא בִזְכוּת הַדָּבָר תָּלוּי, וּזְכוּת הֲרֵי פֵּרְשׁוּהָ זוֹ צְדָקָה. וְתַרְגּוּם שֶׁל צְדָקָה - זְכוּת. וּזְכוּת וְשָׁמַיִם זֶה דָּבָר אֶחָד, וְכָאן הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם. (וְאִם תֹּאמַר בּוֹ תָּלוּי) כָּתוּב מִמַּעַל, מִמַּעַל וַדַּאי. מֵהָעַתִּיק הַקָּדוֹשׁ זֶה בָּא, וְלֹא מֵאוֹתוֹ מָקוֹם שֶׁנִּקְרָא שָׁמַיִם, וְנִקְרָא זְכוּת, אֶלָּא מִמַּעַל דַּוְקָא

 445 וְאִי תֵּימָא דִּבְאֲתַר דָּא דְּאִקְרֵי שָׁמַיִם תַּלְיָא מִלְּתָא. הָא תָּנִינָן, דְּלָאו בִּזְכוּתָא תַּלְיָא מִלְּתָא. וּזְכוּתָא, הָא אוּקְמוּהָ צְדָקָה. וְתַרְגּוּם צְדָקָה, זְכוּתָא. וּזְכוּתָא וְשָׁמַיִם חַד מִלָּה הוּא, והָכָא הַרְעִיפוּ שָׁמַיִם. (ואי תימא ביה תליא) כְּתִיב מִמַּעַל, מִמַּעַל וַדַּאי, מֵעַתִּיקָא קַדִּישָׁא קָא (דף כ''ו ע''א) אַתְיָא, וְלָא מֵהַהוּא אֲתַר דְּאִקְרֵי שָׁמַיִם, וְאִקְרֵי זְכוּתָא, אֶלָּא מִמַּעַל דַּיְיקָא.

ve'im to'mar shebammakom hazzeh shennikra shamayim hadavar taluy - harei shaninu, shello vizchut hadavar taluy, uzechut harei pereshuha zo tzedakah. vetargum shel tzedakah - zechut. uzechut veshamayim zeh davar echad, vecha'n har'ifu shamayim. (ve'im to'mar bo taluy) katuv mimma'al, mimma'al vada'y. meha'attik hakkadosh zeh ba, velo me'oto makom shennikra shamayim, venikra zechut, ella mimma'al davka

ve'i teima div'atar da de'ikrei shamayim talya milleta. ha taninan, dela'v bizchuta talya milleta. uzechuta, ha ukemuha tzedakah. vetargum tzedakah, zechuta. uzechuta veshamayim chad millah hu, vhacha har'ifu shamayim. (v'y tym vyh tly) ketiv mimma'al, mimma'al vada'y, me'attika kadisha ka (df ch''v '') atya, vela mehahu atar de'ikrei shamayim, ve'ikrei zechuta, ella mimma'al dayeyka

Translations & Notes

ואם תאמר, שהדבר תלוי במקום הנקרא שמים, ז"א, הרי למדנו שמזון אינו תלוי בזכות. וזכות, שהוא צדקה, ז"א, כי תרגום צדקה הוא זכות, וזכות ושמים דבר אחד הם, הרי שאינו תלוי בשמים, ז"א. וכאן כתוב, הרעיפו שמים. כתוב, ממעל, משמים ממעל, שבא מעתיקא קדישא, שהוא א"א, שמשם נמשך מזון, ולא ממקום שנקרא שמים, ונקרא זכות, אלא ממעל בדיוק.

 446 וּשְׁחָקִים יִזְּלוּ צֶדֶק. שֶׁכְּשֶׁשָּׁמַיִם נוֹטֵל אוֹתוֹ מִמַּעַל מֵאוֹתוֹ מָקוֹם עֶלְיוֹן שֶׁשּׁוֹרֶה עָלָיו, אֲזַי שְׁחָקִים יִזְּלוּ צֶדֶק. מִי הַשְּׁחָקִים? זֶה הַמָּקוֹם שֶׁטּוֹחֲנִים מָן לַצַּדִּיקִים. וּמִי הֵם? נֵצַח וְהוֹד, שֶׁהֵם וַדַּאי טוֹחֲנִים מָן לַצַּדִּיקִים. לְמִי? לְאוֹתוֹ מָקוֹם שֶׁנִּקְרָא צַדִּיק, שֶׁהֲרֵי הֵם טוֹחֲנִים אֶת אוֹתוֹ הַמָּן שֶׁבָּא מִלְמַעְלָה, וְכָל אוֹתוֹ טוּב מִתְכַּנֵּס בְּתוֹכָם לָתֵת אוֹתוֹ לְדַרְגָּה שֶׁל צַדִּיק, כְּדֵי שֶׁיִּתְבָּרְכוּ צֶדֶק מֵאוֹתָהּ נְזִילָה שֶׁלָּהֶם, וְעַל זֶה טוֹחֲנִים מָן לַצַּדִּיקִים. מִי הֵם הַצַּדִּיקִים? זֶה צַדִּיק וְצֶדֶק, יוֹסֵף וְרָחֵל, שֶׁכְּשֶׁמִּזְדַּוְּגִים כְּאֶחָד נִקְרְאוּ צַדִּיקִים.

 446 וּשְׁחָקִים יִזְּלוּ צֶדֶק, דְּכַד שָׁמַיִם נָטִיל לֵיהּ מִמַּעַל, מֵהַהוּא אֲתַר עִלָּאָה דְּשָׁארִי עָלוֹי, כְּדֵין שְׁחָקִים יִזְּלוּ צֶדֶק. מַאן שְׁחָקִים. אֲתַר דְּטָחֲנִין מָנָא לְצַדִּיקַיָּיא. וּמַאי נִינְהוּ. נֶצַח וְהוֹד, דְּאִינּוּן וַדַּאי טַחֲנִין מָנָא לְצַדִּיקַיָּיא. לְמַאן. לְהַהוּא אֲתַר דְּאִקְרֵי צַדִּיק דְּהָא אִינּוּן טַחֲנִין לֵיהּ לְהַהוּא מָנָא דְּאַתְיָא מִלְּעֵילָּא, וְכָל הַהוּא טִיבוּ מִתְכְּנִישׁ בְּגַוויְיהוּ, לְמֵיהַב לֵיהּ לְדַרְגָּא דְּצַדִּיק, בְּגִין דְּיִתְבָּרְכוּן צֶדֶק מֵהַהוּא נְזִילוּ דִּלְהוֹן, וְעַל דָּא טַחֲנִין מָנָא לְצַדִּיקַיָּיא. מַאן צַדִּיקַיָּיא דָּא צַדִּיק וְצֶדֶק, יוֹסֵף ורָחֵל, דְּכַד מִזְדַּוְּוגָן כַּחֲדָא צַדִּיקִים אִקְרוּ.

ushechakim yizzelu tzedek. shekesheshamayim notel oto mimma'al me'oto makom elyon sheshoreh alav, azay shechakim yizzelu tzedek. mi hashechakim? zeh hammakom shettochanim man latzadikim. umi hem? netzach vehod, shehem vada'y tochanim man latzadikim. lemi? le'oto makom shennikra tzadik, sheharei hem tochanim et oto hamman sheba milma'lah, vechal oto tuv mitkannes betocham latet oto ledargah shel tzadik, kedei sheiitbarechu tzedek me'otah nezilah shellahem, ve'al zeh tochanim man latzadikim. mi hem hatzadikim? zeh tzadik vetzedek, yosef verachel, shekeshemmizdavegim ke'echad nikre'u tzadikim

ushechakim yizzelu tzedek, dechad shamayim natil leih mimma'al, mehahu atar illa'ah desha'ri aloy, kedein shechakim yizzelu tzedek. ma'n shechakim. atar detachanin mana letzadikayay. uma'y ninhu. netzach vehod, de'innun vada'y tachanin mana letzadikayay. lema'n. lehahu atar de'ikrei tzadik deha innun tachanin leih lehahu mana de'atya mille'eilla, vechal hahu tivu mitkenish begavvyeyhu, lemeihav leih ledarga detzadik, begin deyitbarechun tzedek mehahu nezilu dilhon, ve'al da tachanin mana letzadikayay. ma'n tzadikayay da tzadik vetzedek, yosef vrachel, dechad mizdavevgan kachada tzadikim ikru

Translations & Notes

כי כשהשמים, ז"א, מקבל המזון ממעל, ממקום עליון השורה עליו, א"א, מדיקנא שנקרא מזל, אז שחקים יִזְּלוּ
ליבי לחוקקי ישראל