51 עַד אֲשֶׁר לֹא יָבאוּ יְמֵי הָרָעָה (שם) - בִּזְמַן שֶׁהַלְּבָנָה מִתְמַעֶטֶת וְתִשְׁלֹט הָרָעָה, וְהַיָּמִים שֶׁלָּהּ הֵם יָמִים שֶׁאֵין בָּהֶם חֵפֶץ. עַד אֲשֶׁר לֹא תֶחְשַׁךְ הַשֶּׁמֶשׁ - זֶה נָהָר הַיּוֹצֵא מֵעֵדֶן, שֶׁכָּתוּב (בראשית ב) וְנָהָר יוֹצֵא מֵעֵדֶן, שֶׁכָּתוּב בּוֹ (איוב יד) וְנָהָר יֶחֱרַב וְיָבֵשׁ. וְהָאוֹר - זֶה הָאוֹר שֶׁבָּרָא הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא וְנִתְעַטֵּף בּוֹ, וְהוּא יְמִינוֹ. זֶהוּ שֶׁכָּתוּב (איכהב) הֵשִׁיב אָחוֹר יְמִינוֹ.

 51 (קהלת יב) עַד אֲשֶׁר לֹא יָבוֹאוּ יְמֵי הָרָעָה, בִּזְּמַן שֶׁהַלְּבָנָה מִתְמַעֶטֶת, וְתִשְׁלוֹט הָרָעָה, וְהַיָּמִים שֶׁלָּהּ הֵם יָמִים שֶׁאֵין בָּהֶם חֵפֶץ. עַד אֲשֶׁר לֹא תֶחְשַׁךְ הַשֶּׁמֶשׁ, זֶה נָהָר הַיּוֹצֵא מֵעֵדֶן, דִּכְתִיב (בראשית ב) וְנָהָר יוֹצֵא מֵעֵדֶן. דִּכְתִיב בּוֹ, (איוב יד) וְנָהָר יֶחֱרַב וְיָבֵשׁ. וְהָאוֹר, זֶה הָאוֹר שֶׁבָּרָא הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, וְנִתְעַטֵף בּוֹ, וְהוּא יְמִינוֹ. הֲדָא הוּא דִכְתִיב (איכה ב) הֵשִׁיב אָחוֹר יְמִינוֹ.

ad asher lo yav'u yemei hara'ah (shm) - bizman shehallevanah mitma'etet vetishlot hara'ah, vehayamim shellah hem yamim she'ein bahem chefetz. ad asher lo techshach hashemesh - zeh nahar hayotze me'eden, shekatuv (vr'shyt v) venahar yotze me'eden, shekatuv bo (yvv yd) venahar yecherav veyavesh. veha'or - zeh ha'or shebara hakkadosh baruch hu venit'attef bo, vehu yemino. zehu shekatuv (ychhv) heshiv achor yemino

(khlt yv) ad asher lo yavo'u yemei hara'ah, bizzeman shehallevanah mitma'etet, vetishlot hara'ah, vehayamim shellah hem yamim she'ein bahem chefetz. ad asher lo techshach hashemesh, zeh nahar hayotze me'eden, dichtiv (vr'shyt v) venahar yotze me'eden. dichtiv bo, (yvv yd) venahar yecherav veyavesh. veha'or, zeh ha'or shebara hakkadosh baruch hu, venit'atef bo, vehu yemino. hada hu dichtiv (ychh v) heshiv achor yemino

 52 וְהַיָּרֵחַ - הוּא הַיָּם הַמִּתְמַלֵּא מֵאוֹתוֹ נָהָר. זֶהוּ שֶׁכָּתוּב (איוב יד) אָזְלוּ מַיִם מִנִּי יָם וְנָהָר יֶחֱרַב וְיָבֵשׁ. וְהַכּוֹכָבִים - אֵלּוּ שְׁנֵים עָשָׂר מַזָּלוֹת הַיְדוּעִים לָהּ. וְשָׁבוּ הֶעָבִים - אֵלּוּ שָׂרֵי אֻמּוֹת הָעוֹלָם. אַחַר הַגָּשֶׁם - אַחַר בְּכִיָּתָן שֶׁל מַלְאֲכֵי הַשָּׁרֵת, שֶׁכָּתוּב מַלְאֲכֵי שָׁלוֹם מַר יִבְכָּיוּן.

 52 וְהַיָּרֵחַ, הוּא הַיָּם הַמִּתְמַלֵּא מֵאוֹתוֹ נָהָר. הֲדָא הוּא דִכְתִיב, (איוב יד) אָזְלוּ מַיִם מִנִּי יָם וְנָהָר יֶחֱרַב וְיָבֵשׁ. וְהַכּוֹכָבִים, אֵלּוּ שְׁנֵים עָשָׂר מַזָּלוֹת הַיְדוּעִים לָהּ. וְשָׁבוּ הֶעָבִים, אֵלּוּ שָׂרֵי אוּמּוֹת הָעוֹלָם. אַחַר הַגָּשֶׁם, אַחַר בְּכִיָּיתָן שֶׁל מַלְאֲכֵי הַשָּׁרֵת. דִּכְתִיב, (לא ידוע) מַלְאֲכֵי שָׁלוֹם מַר יִבְכָּיוּן.

vehayareach - hu hayam hammitmalle me'oto nahar. zehu shekatuv (yvv yd) azelu mayim minni yam venahar yecherav veyavesh. vehakochavim - ellu sheneim asar mazzalot haydu'im lah. veshavu he'avim - ellu sarei ummot ha'olam. achar hagashem - achar bechiatan shel mal'achei hasharet, shekatuv mal'achei shalom mar yivkayun

vehayareach, hu hayam hammitmalle me'oto nahar. hada hu dichtiv, (yvv yd) azelu mayim minni yam venahar yecherav veyavesh. vehakochavim, ellu sheneim asar mazzalot haydu'im lah. veshavu he'avim, ellu sarei ummot ha'olam. achar hagashem, achar bechiaytan shel mal'achei hasharet. dichtiv, (lo ydv) mal'achei shalom mar yivkayun

 53 בַּיּוֹם שֶׁיָּזֻעוּ שּמְרֵי הַבַּיִת (קהלת יב) - אֵלּוּ שׁוֹמְרֵי הַחוֹמוֹת, שֶׁכָּתוּב (ישעיה סב) עַל חוֹמוֹתַיִךְ יְרוּשָׁלַיִם הִפְקַדְתִּי שׁוֹמְרִים. וְהִתְעַוְּתוּ אַנְשֵׁי הֶחָיִל - אֵלּוּ הֵם שִׁשִּׁים גִּבּוֹרִים סָבִיב לָהּ. וּבָטְלוּ הַ חֲנוֹת - אֵלּוּ הֵם אוֹכְלֵי הַקָּרְבָּנוֹת. כִּי מִעֵטוּ - כַּנְפֵי הַחַיּוֹת. וְחָשְׁכוּ הָרֹאוֹת בָּאֲרֻבּוֹת - אֵלּוּ הֵם (זכריה ד) עֵינֵי ה' הֵמָּה מְשׁוֹטְטִים בְּכָל הָאָרֶץ, וְהֵם שֶׁבַע עֵינֵי ה'.

 53 (קהלת יב) בַּיּוֹם שֶׁיָּזְעוּ שֹׁמְרֵי הַבַּיִת, אֵלּוּ שׁוֹמְרֵי הַחוֹמוֹת. דִּכְתִיב (ישעיה סב) עַל חוֹמוֹתַיִךְ יְרוּשָׁלַיִם הִפְקַדְתִּי שׁוֹמְרִים. וְהִתְעַוְּתוּ אַנְשֵׁי הֶחָיִל, אֵלּוּ הֵם שִׁשִּׁים גִּבּוֹרִים סָבִיב לָהּ. וּבָטְלוּ הַטֹחֲנוֹת, אֵלּוּ הֵם אוֹכְלֵי הַקָּרְבָּנוֹת. כִּי מִעֵטוּ כַּנְפֵי הַחַיּוֹת. וְחָשְׁכוּ הָרֹאוֹת בָּאֲרֻבּוֹת, אֵלּוּ הֵם (זכריה ד) עֵינֵי ה' הַמְשׁוֹטְטוֹת בְּכָל הָאָרֶץ, וְהֵם שִׁבְעָה עֵינֵי ה'.

bayom sheiazu'u shmrei habayit (khlt yv) - ellu shomerei hachomot, shekatuv (ysh'yh sv) al chomotayich yerushalayim hifkadtti shomerim. vehit'avetu anshei hechayil - ellu hem shishim giborim saviv lah. uvatelu ha chanot - ellu hem ochelei hakkarebanot. ki mi'etu - kanfei hachayot. vechashechu haro'ot ba'arubot - ellu hem (zchryh d) einei 'he hemmah meshotetim bechal ha'aretz, vehem sheva einei 'he

(khlt yv) bayom sheiaze'u shomerei habayit, ellu shomerei hachomot. dichtiv (ysh'yh sv) al chomotayich yerushalayim hifkadtti shomerim. vehit'avetu anshei hechayil, ellu hem shishim giborim saviv lah. uvatelu hatochanot, ellu hem ochelei hakkarebanot. ki mi'etu kanfei hachayot. vechashechu haro'ot ba'arubot, ellu hem (zchryh d) einei 'he hamshotetot bechal ha'aretz, vehem shiv'ah einei 'he